Việt Nam và các nước Đông Nam Á nói chung, nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa. Mỗi năm có hai mùa rõ rệt là mùa khô và mùa mưa. Mùa khô, thông thường bắt đầu từ tháng 11 năm trước cho đến tháng 4 năm sau, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10. Thời gian của hai mùa gần trùng với thời gian ảnh hưởng của hai mùa gió mùa là gió mùa Tây Nam và gió mùa Đông Bắc.
Đặc trưng của gió mùa mùa hạ là?
Gió mùa mùa hạ, hay gió mùa Tây Nam, đúng là mang đặc trưng của vùng miền Nam châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam. Tính chất nóng ẩm của gió này thường đem theo lượng mưa đáng kể, tạo thành một mùa mưa đặc trưng ở khu vực này.
Khi gió mùa Tây Nam đổ bộ vào nước ta, nó mang theo không chỉ lượng mưa lớn mà còn làm tăng độ ẩm trong không khí. Sức nóng của gió mùa này có thể gây ra những đợt nhiệt độ cao đột ngột, khiến cho môi trường trở nên khó chịu và nóng bức. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là trong các khu vực nông thôn và sản xuất nông nghiệp.
Lượng mưa do gió mùa Tây Nam gây ra chủ yếu là do sự tương tác với không khí ẩm ấm từ đại dương xích đạo. Khi gió tiếp tục di chuyển và vận động, nó bắt đầu mất đi lượng nhiệt độ, dần dần làm giảm lượng mưa. Điều này có thể tạo ra sự không đồng đều trong việc cung cấp nước, gây ra lũ lụt hoặc thiếu nước, ảnh hưởng đến nông nghiệp và sinh kế của người dân.
Ví dụ cụ thể là ở các khu vực sườn đồi không có rừng cây che chắn, lượng mưa đột ngột và lớn từ gió mùa Tây Nam có thể gây ra lũ lụt nghiêm trọng, làm mất mát mùa màng và gây thiệt hại lớn đến đời sống của người dân.
Gió mùa Tây Nam, mặc dù mang đến nguồn nước quan trọng cho việc trồng trọt, nhưng cũng đồng thời là nguyên nhân gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và cuộc sống hàng ngày của người dân.
Khi gió mùa mùa hạ bắt đầu hoạt động, nó thường đi kèm với nhiệt độ cao, đặc biệt là ở các vùng thấp của đất nước. Ở những nơi như đồng bằng và vùng đồi thấp, nhiệt độ thường vượt qua ngưỡng 25 độ C, làm cho không khí trở nên nóng bức và ẩm ướt.
Lượng mưa lớn trong mùa hạ tập trung khoảng 80% lượng mưa của cả nước. Đây thường là thời kỳ chủ yếu khi mưa rải rác và lâu dài xuất hiện, thường xuyên đi kèm với các hiện tượng thời tiết đặc biệt như gió tây, mưa ngâu và bão. Những cơn mưa ngâu thường làm cho không khí trở nên mát mẻ và làm giảm nhiệt độ trong một khoảng thời gian ngắn, mang lại cảm giác dễ chịu cho mọi người trong những ngày nóng bức.
Tuy nhiên, mưa lớn trong mùa hạ cũng có thể gây ra những vấn đề như ngập lụt, đặc biệt là ở các khu vực có hệ thống thoát nước kém hoặc ít rừng cây che chắn. Điều này có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến nông nghiệp, giao thông và cuộc sống hàng ngày của người dân.
Mùa hạ cũng là thời điểm thường xuyên xuất hiện các cơn bão, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Những cơn bão có thể gây ra những thiệt hại nặng nề đến nhà cửa, cây trồng và hệ thống cơ sở hạ tầng.
Gió mùa mùa hạ ở Việt Nam thường kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, chia thành hai giai đoạn có đặc điểm và ảnh hưởng khác nhau đến các vùng miền trong nước.
Trong nửa đầu của mùa hạ, từ tháng 5 đến tháng 7, khối khí chí tuyến vịnh Bengan thường di chuyển theo hướng Tây Nam, trực tiếp tác động đến Nam Bộ và Tây Nguyên. Đây là giai đoạn khi mưa lớn đổ xuống khu vực này, tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp và cuộc sống hàng ngày của người dân. Tuy nhiên, khi vượt qua dãy Trường Sơn, gió mùa này tạo ra hiệu ứng phơn khô nóng, làm cho vùng đồng bằng ven biển miền Trung và phía Nam khu vực Tây Bắc trở nên khô hanh và nóng bức.
Ở giai đoạn giữa và cuối mùa hạ, từ tháng 6 đến tháng 10, gió mùa mùa hạ từ áp cao cận chí tuyến bán cầu Nam hoạt động. Khi vượt qua vùng biển xích đạo, gió trở nên nóng ẩm và gây ra lượng mưa lớn kéo dài cho vùng Nam Bộ và Tây Nguyên. Tại Bắc Bộ, áp thấp tạo ra “gió mùa Đông Nam” trong mùa hạ, ảnh hưởng đến khí hậu và thời tiết của miền Bắc nước ta.
Tính chất chung của gió mùa mùa hạ ở Việt Nam là nóng ẩm và mưa nhiều, nhưng có sự biến đổi rõ rệt tùy thuộc vào vị trí địa lý của từng vùng miền. Điều này ảnh hưởng không chỉ đến nông nghiệp mà còn đến cuộc sống hàng ngày của người dân, từ việc sản xuất nông sản đến các hoạt động văn hóa, xã hội và du lịch.
Nguyên nhân hình thành gió mùa mùa hạ:
Gió mùa là hiện tượng tự nhiên quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến khí hậu và môi trường sống của nhiều vùng trên thế giới. Trong đó, gió mùa mùa hạ có nguyên nhân hình thành phức tạp, phụ thuộc vào sự chuyển động của mặt trời, sự chênh lệch khí áp giữa lục địa và đại dương, cũng như sự chuyển động của hệ thống áp thấp và áp cao.
Trong mùa hạ, khi mặt trời chuyển động về phía Bắc, làm tăng nhiệt độ tại các vùng lục địa, sự chênh lệch nhiệt độ giữa lục địa và đại dương dẫn đến sự thay đổi về khí áp. Áp thấp hình thành từ sự nóng lên của không khí trên lục địa, tạo ra một sự hút gió từ vùng nhiệt đới, từ phía Nam xích đạo.
Khi gió từ vùng nhiệt đới trở thành gió mùa, sau khi vượt qua xích đạo, sự ảnh hưởng của lực Coriolis làm cho hướng gió chuyển hướng từ Đông Nam sang Tây Nam. Tuy nhiên, ở một số vùng, do sự hút mạnh từ các hạ áp lục địa, gió có thể chuyển hướng từ Tây Nam sang Đông Nam.
Điều này làm cho gió mùa mùa hạ ở Việt Nam mang theo đặc tính ẩm ướt và nhiệt đới, khiến cho môi trường trở nên ấm áp, đồng thời mang theo lượng mưa lớn. Sự hình thành của gió mùa không chỉ ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên mà còn là nguồn cung cấp nước quan trọng cho việc trồng trọt và đời sống hàng ngày của người dân.
Rất nhiều hoạt động, đặc biệt là nông nghiệp, phải đối mặt với ảnh hưởng của gió mùa mùa hạ. Có những khía cạnh tích cực như cung cấp điều kiện thích hợp cho mùa màng nhưng cũng đầy thách thức và khó khăn.
Trong nông nghiệp, thời gian gió mùa mùa hạ thường đi kèm với nhiệt độ cao và độ ẩm lớn. Điều này thường tạo ra điều kiện thuận lợi cho việc trồng lúa nước và mở rộng các vụ trồng nông sản khác. Sự kết hợp giữa nhiệt độ và lượng mưa trong giai đoạn này giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ và đa dạng hóa các loại cây trồng và vật nuôi.
Tuy nhiên, mùa hạ cũng mang đến những khó khăn không nhỏ cho nông nghiệp. Thời tiết thất thường thường xuyên diễn ra, từ các cơn bão đến mưa lũ, làm ảnh hưởng đến việc canh tác và thời vụ. Đặc biệt, việc đối phó với thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trong những thời điểm này trở nên khó khăn và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Ngoài ra, môi trường ẩm ướt và nhiệt độ cao trong mùa hạ cũng tạo điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn và virus gây bệnh, ảnh hưởng đến cây trồng, vật nuôi và sức khỏe của con người.
Không chỉ ảnh hưởng đến nông nghiệp, gió mùa mùa hạ còn có tác động lớn đến đời sống và các hoạt động sản xuất khác. Một số ngành như lâm nghiệp, giao thông vận tải, thủy hải sản và du lịch có thể phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn này. Tuy nhiên, những thay đổi thất thường trong thời tiết có thể gây ra những tình huống cực đoan như dông, lốc, lũ lụt, ảnh hưởng đến cuộc sống và sản xuất của người dân.
Môi trường thiên nhiên cũng dễ bị suy thoái hơn trong mùa hạ do những thay đổi cực đoan trong thời tiết. Điều này có thể gây ra những tổn thất nặng nề đến mọi ngành sản xuất và đời sống hàng ngày của con người.
